Ο καρκίνος του μαστού παραμένει η πιο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες και, παρότι η ιατρική επιστήμη έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στη διάγνωση και τη θεραπεία του, εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία και ερωτήματα. Τι είναι αυτό που οδηγεί στην εμφάνισή του; Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο και ποιος είναι τελικά ο ρόλος της κληρονομικότητας και των γονιδίων; Στη συνέντευξη που ακολουθεί επιχειρούμε να φωτίσουμε καίρια ερωτήματα γύρω από τη νόσο, με στόχο να κατανοήσουμε καλύτερα τόσο τη σημασία της πρόληψης όσο και τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές.

Με τη συμβολή του Δρ Ιωάννη Φλέσσα, Μαστολόγου - Χειρουργού Μαστού εστιάζουμε σε ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητα κάθε γυναίκας: από τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες που επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, μέχρι τα πρώτα προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να κινητοποιούν για άμεση ιατρική αξιολόγηση. Αναζητούμε επίσης απαντήσεις γύρω από τον προληπτικό έλεγχο, τη μαστογραφία, τις νεότερες εξετάσεις, αλλά και τις εξελίξεις στις θεραπείες που προσφέρουν περισσότερες ελπίδες.

Γιατρέ, πού οφείλεται ο καρκίνος του μαστού; Υπάρχουν γνωστοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο;

Η απάντηση στο ερώτημα «Τι προκαλεί τον καρκίνο του μαστού» είναι πως δεν γνωρίζουμε με σιγουριά τα αίτια. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες μιας γυναίκας να νοσήσει, όπως είναι οι ακόλουθοι:

Η ηλικία: Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την ηλικία.

Διάφοροι ορμονικοί παράγοντες: Η έκθεση σε οιστρογόνα και προγεστερόνη για μεγάλα χρονικά διαστήματα μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Ο τρόπος ζωής: Η κατανάλωση αλκοόλ σε ποσότητα πάνω από δύο μονάδες την ημέρα για πολλά χρόνια, το υπερβολικό βάρος και το κάπνισμα αποτελούν σε μεγάλο βαθμό παράγοντες κινδύνου.

Το ιστορικό καρκίνου ή άλλων παθήσεων του μαστού

Το οικογενειακό ιστορικό – η κληρονομικότητα: Μόνο το 5-10% των καρκίνων του μαστού πιστεύεται ότι προκαλείται από ένα κληρονομούμενο γονίδιο καρκίνου του μαστού. Ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού δεν είναι καθόλου συχνός και δεν μπορεί να μεταδοθεί σε άλλους ανθρώπους. Ωστόσο, αν η ασθενής έχει ανησυχίες σχετικά με το οικογενειακό ιστορικό της, καλό θα είναι να το συζητήσει με τον γιατρό της.

Δεδομένου ότι δεν γνωρίζουμε την αιτία του καρκίνου του μαστού, η πρόληψη είναι πολύ σημαντική. Πραγματοποιώντας τις τακτικές κλινικές εξετάσεις των μαστών, μπορούμε να έχουμε την έγκαιρη διάγνωσή του ακόμα και πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων και, κατ’ επέκταση, καλύτερες πιθανότητες για την ίασή του. 

Σε τι βαθμό παίζουν ρόλο τα γονίδια και η κληρονομικότητα;

Μία σημαντική επιστημονική διαπίστωση που βοηθάει στην πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση, είναι το γεγονός ότι ο καρκίνος του μαστού και των ωοθηκών συνδέεται συχνά με την κληρονομικότητα, καθιστώντας την εξέταση για τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 ένα από τα πιο σημαντικά διαγνωστικά εργαλεία. Συγκεκριμένα, ο γονιδιακός έλεγχος μπορεί να αποκαλύψει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου, επιτρέποντας την έγκαιρη λήψη μέτρων πρόληψης ή θεραπείας. Ο γονιδιακός έλεγχος είναι μια ειδική εξέταση που ανιχνεύει την παρουσία μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Μια θετική μετάλλαξη υποδεικνύει αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου, ενώ μια αρνητική μπορεί να καθησυχάσει τον ασθενή ή να υποδείξει άλλες αιτίες κινδύνου.

Η διαδικασία για να πραγματοποιηθεί ο γονιδιακός έλεγχος είναι απλή και εύκολη, αφού η εξέταση περιλαμβάνει απλώς λήψη αίματος ή δείγματος σάλιου, που στη συνέχεια αναλύεται σε εξειδικευμένα εργαστήρια.

Πόσο σημαντικός είναι ο τρόπος ζωής (διατροφή, άσκηση, κάπνισμα, αλκοόλ) στην εμφάνιση της νόσου;

Ο τρόπος ζωής παίζει κρίσιμο ρόλο στην εμφάνιση πολλών νόσων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου. Μια ισορροπημένη διατροφή, η τακτική άσκηση, η αποφυγή του καπνίσματος και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκινικών νόσων.

Υπάρχουν τρόποι πρόληψης ή ελαχιστοποίησης του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού;

Ναι, η πρόληψη περιλαμβάνει την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών, όπως τη διατήρηση υγιούς βάρους, την τακτική άσκηση, την ισορροπημένη διατροφή και την αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος. Επιπλέον, οι γυναίκες θα πρέπει να πραγματοποιούν τακτικές εξετάσεις μαστού.

Ποια είναι τα πρώτα σημάδια ή συμπτώματα που θα πρέπει να κινητοποιήσουν μια γυναίκα να απευθυνθεί σε γιατρό;

Τα πρώτα σημάδια μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγές στο σχήμα ή την υφή του μαστού, την εμφάνιση όγκων ή ψηλαφητών διογκώσεων, και την παρουσία εκκρίσεων από τη θηλή. Οποιαδήποτε ανησυχία πρέπει να επιβεβαιώνεται από ειδικό.

Σε ποια ηλικία είναι σημαντικό να ξεκινά ο προληπτικός έλεγχος και ποια είναι η σημασία της μαστογραφίας;

Τα 25 έτη κρίνονται ως η ηλικία έναρξης για τον έλεγχο των μαστών, όταν δεν αναφέρεται συμπτωματολογία ή παράγοντες κινδύνου που να κάνουν την εξέταση απαραίτητη ακόμα και σε μικρότερη ηλικία. Από τα 25 μέχρι και τα 40, συστήνεται ο έλεγχος κάθε 1 με 2 χρόνια. Μετά την 4η δεκαετία, ειδικά εφόσον υπάρχει ιστορικό καρκίνου του μαστού, συμπτώματα και παράγοντες κινδύνου, σχεδιάζεται από τον γιατρό εξατομικευμένο για κάθε γυναίκα πλάνο κλινικής εξέτασης του στήθους, το  οποίο περιλαμβάνει σίγουρα μαστογραφία κάθε 1 με 2 έτη. 

Τι νεότερα εργαλεία ή εξετάσεις υπάρχουν για την έγκαιρη διάγνωση;

Νεότερα εργαλεία είναι η ψηφιακή τομοσύνθεση, το 3D US μαστών , η ελαστογραφία και η μαγνητική τομογραφία (MRI). Αυτές οι μέθοδοι προσφέρουν υψηλότερη ακρίβεια στην ανίχνευση καρκινικών αλλοιώσεων.

Ποιες είναι σήμερα οι βασικές θεραπευτικές επιλογές για τον καρκίνο του μαστού;

Οι βασικές θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ορμονική θεραπεία και στοχευμένες θεραπείες. Η επιλογή εξαρτάται από τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου.

Σε ποιες περιπτώσεις επιλέγεται χειρουργική επέμβαση και τι σημαίνει αυτό για την ασθενή;

Η χειρουργική επέμβαση επιλέγεται για την αφαίρεση όγκων ή μαστού σε προχωρημένα στάδια της νόσου. Επηρεάζει την ασθενή σωματικά και ψυχολογικά, απαιτώντας υποστήριξη κατά την ανάρρωση.

Πώς έχει αλλάξει η χειρουργική αντιμετώπιση τα τελευταία χρόνια;

Ο πρώιμος καρκίνος του μαστού μπορεί να θεραπευτεί χειρουργικά χωρίς την ανάγκη μαστεκτομής, αλλά μέσω της ογκεκτομής η οποία αποτελεί μια επέμβαση για τη διατήρηση του μαστού, κατά την οποία αφαιρείται ένα τμήμα από τον μαστικό αδένα. Κατά τη χειρουργική αυτή επέμβαση γίνεται αφαίρεση της αλλοίωσης και του περιβάλλοντος τμήματος του ιστού έτσι ώστε η εξαίρεση να είναι πλήρης, να έχουμε δηλαδή όρια τα οποία είναι καθαρά και υγιή. Σε πολλές περιπτώσεις που η διενέργεια μαστεκτομής είναι αναπόφευκτη, πραγματοποιείται άμεση αποκατάσταση σε ένα χειρουργείο.

Τι ρόλο παίζουν οι θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία και οι στοχευμένες θεραπείες;

Είναι φυσικά κρίσιμες για την καταστροφή καρκινικών κυττάρων και την πρόληψη υποτροπών. Οι στοχευμένες θεραπείες επιτρέπουν πιο ακριβή και λιγότερο τοξικά αποτελέσματα.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που καθορίζουν την πρόγνωση μιας γυναίκας με καρκίνο του μαστού;

Οι παράγοντες περιλαμβάνουν το στάδιο του καρκίνου στο οποίο γίνεται η διάγνωση, ο μοριακός υπότυπος του καρκίνου, η ηλικία, η ύπαρξη ορμονικών υποδοχέων και η απόκριση στη θεραπεία. Η πρώιμη διάγνωση συχνά βελτιώνει την πρόγνωση.

Πώς επηρεάζει η διάγνωση και η θεραπεία την ψυχολογία και την καθημερινότητα των γυναικών;

Η διάγνωση καρκίνου επηρεάζει βαθιά την ψυχική υγεία, προκαλώντας άγχος, φόβο και κατάθλιψη στις ασθενείς. Οι υποστηρικτικές ομάδες και η ψυχολογική υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας για την ευημερία τους.

Τι θα συμβουλεύατε μια γυναίκα που φοβάται την εξέταση ή αποφεύγει τη μαστογραφία;

Θα την ενθάρρυνα να μιλήσει με τον γιατρό της για τους φόβους της και να κατανοήσει τη σημαντικότητα της προληπτικής φροντίδας. Με πρώιμη ανίχνευση, πλέον αντιμετωπίζεται το 97% των διαγνώσεων με καρκίνο του μαστού.

Ποιο είναι το μήνυμά σας προς τις γυναίκες σχετικά με την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού;

Το κλειδί είναι η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση. Οι γυναίκες πρέπει να παρακολουθούν την υγεία τους, να κάνουν τακτικές εξετάσεις και να ζητούν βοήθεια αν χρειάζεται.

Δρ Ιωάννης Φλέσσας - Βιογραφικό

Ο Ιωάννης Φλέσσας είναι Γενικός Χειρουργός, εξειδικευθείς στην Ογκοπλαστική και επανορθωτική Χειρουργική του Μαστού.

Είναι Διευθυντής Γ΄ Χειρουργικής Κλινικής Μαστού στο Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center από το 2022. Έχει διατελέσει επιμελητής Α΄ – Α Χειρουργικής Κλινικής, στο Κέντρο  Μαστού ΠΓΝΜ Έλενα Βενιζέλου (2015-2021).

Αποφοίτησε από την Ιατρική σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το 2002. Ειδικεύτηκε στη Γενική Χειρουργική στην Α΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών (2008-2014). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης «Ήπατος, Χοληφόρων, Παγκρέατος» του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Αλεξανδρούπολης (2012-2014). Είναι επίσης Διδάκτορας της Ιατρικής σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. 

Εξειδικεύτηκε στην Ογκοπλαστική και Επανορθωτική Χειρουργική του Μαστού, στην τεχνική του λεμφαδένα φρουρού, στην διεγχειρητική ακτινοθεραπεία και την ηλεκτροχημειοθεραπεία στο Royal Free Hospital NHS Trust στο Λονδίνο του Ηνωμένου Βασιλείου, υπό την επίβλεψη του Professor M. Keshtgar και των Consultant T. Davidson και Ghosh. Μετά την ολοκλήρωση της μετεκπαίδευσής του (2015) ανέλαβε στη θέση Επιμελητού Α΄ στην Α΄ Χειρουργική κλινική – Τμήμα Μαστού του ΠΓΝΜ Έλενα Βενιζέλου.

Ο Ιωάννης Φλέσσας είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων και επιστημονικών εργασιών (105) στη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία (34) έχει συμμετάσχει και έχει παρακολουθήσει πλήθος ελληνικών και διεθνών συνεδρίων.

Ο κ. Ιωάννης Φλέσσας είναι Τακτικό μέλος της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρίας Αθηνών , της Ελληνικής και Διεθνούς Εταιρείας Μοριακά Στοχευμένων Θεραπειών, της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού (ΕΧΕΜ) και επίσης μέλος του εκλεκτορικού συμβουλίου του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ).